او همچنین گفته است تعداد سریال‌های در دست ساخت فیلیمو ۳۰عدد است که از تعداد سریال‌های سیمافیلم بیشتر است. به این معنا که سرویس فیلیمو گردش مالی و توان تولید بیشتری از شبکه‌های تلویزیونی صدا و سیما دارد. همه این آمار و ارقام توجهات را به حوزه استریم جلب کرده، حوزه‌ای که مدت‌هاست در اروپا و آمریکا در حال رشد است. به همین بهانه سری زدیم به وضعیت استریم‌ها در ایران و مقایسه کوچکی با استریم‌های مطرح در جهان کردیم.
نقطه آغاز
سرویس‌های فیلیمو و نماوا همزمان با رشد کیفیت اینترنت و گسترش یافتن گوشی‌های هوشمند، آغاز به کار کردند. فیلیمو در بهمن ۹۳ توسط شرکت هلدینگ صباایده شکل گرفت. سینماتیکت که از آن بلیت می‌خریم، فیلیمو که در آن فیلم می‌بینیم و آپارات که در آن سرگرم می‌شویم، همگی از محصولات این شرکت هستند. فیلیمو هم‌اکنون یک‌میلیون و ۱۰۰هزار کاربر دارد. رشدی ۲.۵ برابری نسبت به پیش از دوران کرونا! رقیب همیشگی فیلیمو یعنی نماوا از اسفند ۹۲ آغاز به کار کرد. ابتدا با نام «مووی‌لند» که یکی از زیرمجموعه‌های پروژه‌ای به نام «شاتل‌لند» محسوب می‌شد، در فروردین ۹۵ به نماوا تغییر نام داد.
اکنون جنگ اصلی هر دو سرویس در حوزه تولید سریال است. فیلیمو پروژه سریال‌سازی خود را در سال ۹۷ با نهنگ آبی شروع کرد. این سریال بسیار پرخرج بود و بیش از ۲۲ میلیارد هزینه داشت. پس از آن سریال‌های محبوبی مثل آقازاده، هم‌گناه و هیولا را تولید کرد. از آن طرف نماوا با سریال طنز «سال‌های دور از خانه» شروع کرد و در حال حاضر با سریال «قورباغه» در مرکز توجهات شبکه نمایش‌خانگی است. تاکنون گزارشی از تعداد کاربران سرویس نماوا منتشر نشده است.
چه کسانی چه فیلم‌هایی را تماشا می‌کنند؟
در بخشی از گزارش فیلیمو، به سریال‌ها و فیلم‌های پرطرفدار در سال گذشته اشاره شده است. این بخش اطلاعات مهمی در مورد رفتار و علایق مردم در حوزه سرگرمی را نشان می‌دهد. در فاصله بین آذر ۹۸ تا آذر۹۹، از بین ۱۰ فیلم پربازدید ایرانی، هشت فیلم کمدی و فقط دو فیلم درام بودند. «مطرب»، «سامورایی در برلین» و «خوب، بد، جلف۲» در صدر پربازدیدها قرار دارند و دو فیلم «شبی که ماه کامل شد» و «جهان با من برقص» تنها فیلم‌های غیرکمدی هستند. در سریال‌ها داستان متفاوت است. از بین چهار سریال برتر، سه سریالِ «آقازاده»، «هم‌گناه» و «مانکن» درام هستند. در بین محصولات خارجی، اکشن ژانر محبوب در سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی است. فیلم‌های «سریع و خشن تقدیم می‌کند: هابز و شاو»، «ددپول۲» و «انتقام‌جویان: پایان بازی» و سریال‌های «دیدن» (See)، «پاوررنجر» و «ویچر» در بین پربازدیدترین‌ها قرار دارند، اما بخش قابل‌توجه انیمیشن‌هاست. «بچه رئیس» در صدر انیمیشن‌های پربازدید قرار دارد، آن هم با ۲۷۰ میلیون دقیقه بازدید! این عدد وقتی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم پربازدیدترین فیلم ایرانی یعنی «مطرب» که پربازدیدترین اثر غیرانیمیشنی در بین فیلم و سریال‌های ایرانی و خارجی است، ۱۰۵میلیون دقیقه بازدید داشته است. این عدد حتی از انیمیشن ششم جدول هم پایین‌تر است که ۱۲۶ میلیون دقیقه بازدید را دارد. این آمارها نشان می‌دهند کودکان را می‌توان بخش مهمی از صنعت سرگرمی‌های دیجیتال به حساب آورد. با مقایسه میزان بالای تماشای فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی نسبت به خارجی‌ها می‌توان نتیجه گرفت مخاطبان پیشین سینما و تلویزیون در ایران به سراغ فیلیمو آمده‌اند، اما هنوز فیلم‌بین‌های حرفه‌ای که فیلم و سریال خارجی را تماشا می‌کنند به سراغ این سرویس‌ها نیامده‌اند. سریالِ «دیدن» که پربازدیدترین سریال خارجی است، تنها ۹ میلیون دقیقه بازدید داشته که نسبت به سریال ایرانی آقازاده که ۴۲ میلیون دقیقه بازدید دارد، آمار بسیار کمتری محسوب می‌شود. حتی اگر دو عاملِ تنوع بیشتر سریال‌های خارجی و تبلیغات بیشتر سریال‌های ایرانی را هم در نظر بگیریم، باز هم اختلاف زیادی است.
استریم‌ها و نسل جدید سرگرمی
استریم در بیشتر کشورها قبل از ایران گسترده شد. در کنار دلایل فنی مثل سرعت اینترنت، مسئله کپی‌رایت نیز تأثیر بسزایی داشته است. در سایر کشورها برای دیدن فیلم و شنیدن موسیقی باید هزینه قابل‌توجهی را پرداخت کرد. استریم‌ها با گرفتن حق اشتراک در بازه زمانی مشخص، این محدودیت را به طور کلی برمی‌دارند و موجب می‌شوند از نظر اقتصادی برای کاربر بهتر باشد. در ایران ما برای شنیدن موسیقی و دیدن فیلم مشکلی نداشتیم و راحت دانلود می‌کنیم. حالا بدون نگرانی از دیر رسیدن و از دست دادن هیچ برنامه‌ای، با حجم بسیار بالایی از فیلم و سریال مواجه هستید که هر موقع شما بخواهید آغاز و هر جا شما بخواهید متوقف می‌شوند. این استریم‌ها به قدری قدرت گرفته‌اند که فیلم‌ها و سریال‌های نت‌فلیکس و آمازون پرایم هر سال در بین نامزدهای دریافت جوایز مطرح جهانی مثل گلدن‌گلوب، امی و اسکار هستند.
نولان و اسپیلبرگ در برابر نت‌فلیکس
پدیده استریم‌ها هم مثل بقیه پدیده‌ها مخالفانی دارد و تهدیدهایی برای آن گفته می‌شود. اسپیلبرگ و کریستوفر نولان، دو کارگردان مشهور هالیوودی در رأس این مخالفان هستند. اسپیلبرگ می‌گوید محصولات این سرویس‌ها چون با استانداردهای فنی تلویزیونی ساخته می‌شوند، نباید در مراسم سینمایی مثل اسکار داوری شوند. از آن مهم‌تر نگرانی کریستوفر نولان است، او رشد استریم‌ها را به نوعی مرگ سینما می‌داند. این مخالفت مهم‌ترین نکته منتقدان این سرویس‌هاست. سالن‌های سینما همیشه به عنوان منبع اصلی سرگرمی و داستان‌گویی بوده است. سالن سینما به دلیل کیفیت پرده، بزرگی صدا، کیفیت صدا و نورِ کم موجب می‌شود کیفیت فیلم و نکات تکنیکی آن دیده شود. کاربران این سرویس‌ها حالا محصولات را در گوشی یا لپ‌تاپ می‌بینند. تجربه‌ای که بسیار متفاوت است و سبب می‌شود دیگر حس و حال فیلم‌های سابق به مخاطب منتقل نشود. در کشور خودمان اما بحث فراتر از این‌هاست. نگرانی‌های داخلی بیشتر در حوزه‌های اقتصادی و فرهنگی است. استریم‌ها به دلیل سنگین و هزینه‌بر بودن، فقط از عهده تعداد محدودی از شرکت‌ها برمی‌آیند که این مسئله موجب ایجاد انحصار شده و صنعت سرگرمی را تا حدودی از بین می‌برد. مسئله دیگر نیز در حوزه فرهنگی است. این سرویس‌ها طبیعتاً به دنبال بیشتر کردن سود خودشان هستند. از طرفی با شروع به تولیدات گسترده سینمایی و سریال سبب می‌شوند این تولیدات مسیری برای درآمدزایی بیشتر شوند و از طریق این تولیدات شاهد اثرات مخرب فرهنگی باشیم. باید دید قانون‌گذاران ایرانی و سایر قانون‌گذاران در جهان برای برخورد با این موج گسترده استریم‌ها چه می‌کنند؟
نظر شما